door Ilidio Tavares
Toen ik tijdens een van mijn vele wandelingen langs het water van de Delfshavense Schie, op weg naar het huisje en verder, en weer terug, ineens zag dat er naast het huisje gebouwd ging worden, was dit natuurlijk aanleiding tot enorme nieuwsgierigheid… Het weer was grijs en regenachtig. Er werden hekken geplaatst bij het huisje, en er gebeurde in de dagen erna van alles. Ze bouwen een mysterie! Opnieuw gebeurde er het een en ander dat inspiratie zou zijn voor het schrijven van gedichten. Het mysterie zou al gauw worden opgelost; want aan de andere kant van het Aelbrechtsplein, bij de Essenburgsingel, werd ook gebouwd. Op een groot bord werd het mysterie ontrafeld. Ze bouwen een gemaal! Het gemaal aan de Essenburgsingel.
Een dode lantaarnpaal
Op de grond lag de levenloze gestalte van lantaarnpaal nummer 11… Maar dat was niet het enige. Metalen roestige damwanden in het water van de Schie, en aan land. Platen van het schaakbord werden verwijderd en netjes opgestapeld, verderop, bij het bankje naast nummer 7. Ook het bankje bij het huisje werd daar geparkeerd, ontworteld, en wachtend op wat komen zou. Er kwamen machines, mannen in overalls, en er werd diep gegraven. Er werd iets gebouwd, diep onder de grond, in de drooggelegde put.
Maar ik zou me al snel gaan verdiepen in het mysterie. Daarvoor is het wereldwijde elektronische netwerk een geschikt middel. Ik zocht en ik vond. Teksten en tekeningen die vertelden over een kunstwerk dat daar gebouwd zou worden! Ik vond – in al mijn fascinatie en nieuwsgierigheid – zelfs plattegronden en doorsneden van dit spektakel. Een kunstwerk als gemaal. Dit was duidelijk geen gemaal zoals wij dat kennen; bakstenen gebouwen – erg Nederlands – die toch meestal ook veel groter zijn dat dit gemaal aan de Essenburgsingel. Hoe meer ik te weten kwam, des te meer wilde ik ook weten.
De druppel van staal
Zo kwam ik te weten dat dit gemaal water uit de wijken Het Nieuwe Westen, Middelland en Blijdorp – inclusief het Roel Langerakpark! – zou gaan pompen naar het niveau van de Delfshavense Schie. Via een 150 meter lange buis. Het mysterie dat gebouwd werd naast het huisje, was niets minder dan een zogenaamde uitstroomconstructie, waardoorheen ontelbare liters water de Schie in zouden worden gepompt… Het gemaal zelf, aan de kop van de Essenburgsingel, zou zich vooral ondergronds bevinden. Bovengronds – op straatniveau – zou het gemaal een stalen druppel zijn. Tenminste, voor diegenen die er niet een onderzeeboot of ruimteschip in zien! Hoe dan ook is dit gemaal niet alleen maar een gemaal, maar ook een kunstwerk.
Een liefdevol project
Het gemaal maakt deel uit van het zogenaamde Waterplan 2, een plan voor de waterhuishouding in Rotterdam, en komt in de plaats van een tijdelijk gemaal aan de Stadhoudersweg. Het idee is om het water in dit gebied niet alleen schoon en van goede kwaliteit te laten zijn; ook is er blijkbaar door klimaatverandering extra veel regen. Een gemaal van levensbelang… Maar er is meer. Want ook is dit kunstwerk het werk van een uitzonderlijk positieve samenwerking tussen veel mensen en groepen mensen.
Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, de gemeente, de mensen van de Mevlana moskee, de buurtbewoners, de architect Mari Baauw, de aannemer… En zelfs nog meer betrokkenen. Allemaal werkten zij samen om dit alles tot stand te brengen. Het is een liefdevol project dat zo duidelijk laat zien dat er zoveel mogelijk is wanneer mensen elkaar op een positieve manier omarmen. Al deze betrokkenen zijn blij een laaiend enthousiast! Niet alleen over het gemaal zelf, maar ook over deze goede samenwerking.
Schrijven over de druppel…
Opnieuw zal de schrijver dezes proberen te omschrijven wat niet omschreven kan worden. Want het gemaal moet worden gezien, aangeraakt worden, en ervaren. De vorm, van gecoat staal, maar zacht! En hoe het kunstwerk één is met de omgeving! Het gemaal reikt iedereen en alles eromheen de hand; de liefde die door al de bedenkers en uitvoerders erin is gestopt, is wat het gemaal ook uitstraalt. Het voelt erg goed om dicht bij de druppel te zijn, en zelfs alleen al te weten dat de druppel er is.
Zo is ook de uitstroomconstructie – de naam die ikzelf eraan geef is de balustrade – een bijzondere beleving. Staande op het metalen rooster voor de rondingen van de balustrade, is het fascinerend om de diepte in te kijken. Vaak is er het geluid van een stroompje water. Het water in de put zelf lijkt erg diep te liggen, ook al is dit niet echt het geval. Van hieruit is er een ongelooflijk mooi uitzicht over de omgeving, met alle interessante gebouwen, aan beide kanten van het water van de Schie. De connectie met het gemaal zelf, aan de overkant van het verkeer en het groen, is voelbaar, en niet te ontkennen.
Hoe het kunstwerk werkt…
Het gemaal bestaat uit een kelder met daarin de pomp en alle installaties, diep onder de grond. Aan de waterkant is er de ‘krooshekreiniger’ om het kroos en vuil te filteren. De druppel boven de grond bestaat uit twee delen. Een dicht deel met daarin een technische ruimte, en aan de achterkant een open deel, afgeschermd door hekken die één zijn met de druppel! Een van deze hekken kan worden geopend, om de bak van de reiniger te legen. Om het gemaal heen bestaat de bestrating uit kunstzinnig gevormde stenen waar gras doorheen groeit. In het water van de singel is ook een stuw gebouwd, als een soort assistent van het gemaal. Hier omheen en overheen wandelend ervaart de nieuwsgierige toeschouwer zoveel rust, dat het bijna vreemd is, in dit stukje Rotterdam.
Een gemaal als inspiratie!
Dit kunstwerk, dat officieel werd geopend op 14 september 2016, is een bron van inspiratie. En zo ik begrijp, ben ik niet de enige die diep onder de indruk is van de stalen druppel. Van het idee, via de glorieuze samenwerking, tot de uiteindelijke bouw en het waarmaken van de droom: een voorbeeld, voor alle mensen waar dan ook. Een verhaal dat niet alleen een verhaal is, maar een mooi verhaal. En een echt verhaal. Een inspiratiebron ook voor het schrijven van teksten. Van gedichten tot deze vertelling. En nog veel meer. Eén met het Aelbrechtsplein, en alles er omheen. Eén, met ons allemaal.