Door Sebastiaan
Sinds kort kan men op Netflix een mini-serie aanschouwen over ICT grootheid Bill Gates. Uiteraard wordt er teruggekeken op zijn zeer imponerende carrière tijdens zijn Microsoft dominantie, maar er is ook focus op zijn huidige projecten. Hij wilde bijvoorbeeld met de Bill & Melinda Gates Foundation polio uitroeien in landen als Nigeria. Als echte technofiel zijnde dacht Gates dat appeltje wel even te schillen, maar stuitte toch op problemen die niet door techniek even zou kunnen worden opgelost. In dit geval waren het de rebellen van Boko Haram die de hulpverleners het land uitjoegen zodat het project niet afgerond kon worden.
Venus Project
Het deed me denken aan het technocratische Venus Project dat door Jacque Fresco in 1975 werd opgericht. Fresco, oorspronkelijk industrieel ontwerper, kwam met een idee om een high tech futurische samenleving te creëren die in harmonie met de natuur leeft.
Het kapitalistisch systeem wordt vervangen door dit Artificial Intelligence (AI) systeem; slimme machines doen al het repetitieve, geestdodende werk en de mens kan zich anders ontplooien. Geld bestaat niet meer, want voor alles wordt gezorgd door 100% geautomatiseerde productieprocessen.
Criminaliteit zal nihil worden omdat we sociaal en financieel gelijkwaardig zijn en bovenal zijn er geen oorlogen meer vanwege grondstoffen, want alles wordt geregeld door een hoogwaardig, centraal AI.
Zeitgeist
Fresco werkte tijdelijk samen met de Zeitgeist beweging. Deze organisatie werd opgericht door Peter Joseph, een percussionist uit New York. Hij bracht in 2005 de ‘eye opener’ documentaire Zeitgeist uit, wat veel reacties opleverde en zelfs tot een beweging vormde die nog steeds actief is. In de kern heeft de Zeitgeist beweging dezelfde ideeën als Fresco’s Venus Project en via lezingen proberen ze mensen te overtuigen dat ons huidige systeem te veel gebreken heeft en dat geld niet de enige motivatie is om jezelf te ontwikkelen.
Helaas is de samenwerking tussen Fresco en Joseph verbroken, er waren uiteindelijk te veel meningsverschillen. Bovendien is Fresco in 2017 overleden, hij is maar liefst 101 jaar oud geworden. Zijn werk wordt voortgezet door zijn vrouw, het onderzoekscentrum in Florida is publiekelijk te bezoeken.
Star Trek
Ook al is Star Trek fictie, de visie van bedenker Gene Roddenberry is heel idealistisch. Roddenberry schetst een gelijkwaardige wereld, een hechte eenheid. Oorlogen zijn er niet meer, alsmede hongersnood en dodelijke ziekten. Allemaal dankzij technische innovatie. De crew van de serie bestaat uit Amerikanen, Russen, Europeanen, Afrikanen, Aziaten en zelfs een buitenaards wezen.
Het lijkt ondenkbaar dat al die diversiteit zou kunnen samenwerken, maar de bemanning van het International Space Station is ook behoorlijk internationaal. Aartsrivalen Rusland en Amerika werken samen omdat ze hetzelfde doel hebben. Konden ze dat maar doortrekken naar de internationale politiek.
Anders denken
Dat techniek voor vooruitgang zorgt, staat buiten kijf. Dat het alle problemen kan oplossen is te naïef. Toch kan het geen kwaad om na te denken over alternatieve systemen. We gaan ervan uit dat kapitalisme het beste werkt, omdat geld het enige is waarvoor we ons bed uit komen. Maar dat is slechts een idee wat ingeprent is, we kennen niet anders. Een systeem zoals het Venus Project is actueler dan ooit, omdat het kijkt naar een groter geheel; effectief en duurzaam omgaan met de schaarste van grondstoffen, de focus op de lange termijn. En op die punten schiet onze huidige maatschappij flink tekort.